–डिल्ली बस्नेत “सङ्गित “
ज्युन जाने जिन्दगी रङ्गिन शहर छ
ज्युन नजाने जिन्दगी खतरनाक जहर छ ।।
ज्युन जाने सबथोक यहि छ ।तर, सबथोक हुदाहुदै पनि यकथाेककाे अभावमा मान्छे सदैब भडकिरहेकाे हुन्छ । त्याे यकथाेक भनेकै पैसा हो । त्यही पैसा कमाउन मान्छे प्रवाशी हुन्छ ।
नेपाली समाजको एउटा महत्वपूर्ण हिस्सा भनेकै प्रवासी नेपालीहरू हुन । आफ्नो जन्मभूमि, परिवार, र संस्कृति छोडेर परदेशमा काम गर्नु चानचुने कुरा हाेइन । यी प्रवासी नेपालीहरूको यात्रा केवल आर्थिक समृद्धिको खोजीमा मात्र सीमित छैन । बरु उनीहरूको जीवनमा अनेकौं चुनौती, पीडा, र संघर्षहरूको कथाको प्रतिनिधित्व पनि गर्छ। उनिहरुकाे भाेगाई र परिवेशलाई बुदागत रुपमा उल्लेख गरिएको छ ।
१.परदेशको यात्रा: सपना कि बाध्यता?
प्रवासी नेपालीहरूको परदेश यात्रा सामान्यतया आर्थिक अभाव, बेरोजगारी र राम्रो जीवनयापनको आकांक्षाले प्रेरित हुन्छ। धेरै नेपालीहरू आफ्ना परिवारलाई राम्रो भविष्य दिन चाहन्छन् । उनीहरू शिक्षाको सुनिश्चितता र स्वास्थ्यको सुरक्षा गर्न चाहन्छन्। यी आवश्यकताहरू पूर्ति गर्नका लागि उनीहरूलाई परदेशको यात्रा अनिवार्य बन्छ । तर, यो यात्रा सपनामय मात्र होइ यसमा अनेकौं पीडादायक मोडहरू पनि हुन्छन्।
२.परदेशमा अनुकूलन: भाषा, संस्कृति र सामाजिकता
परदेश जाने वित्तिकै नेपालीहरूलाई एक नयाँ संसारमा अनुकूलन गर्नुपर्ने बाध्यता हुन्छ। भाषा, संस्कृति र रहनसहनको फरकपनले उनीहरूको जीवनमा अतिरिक्त तनाव सिर्जना गर्छ। आफ्नै देशको माटो, खानपिन र संस्कारसँग नजिक भएका नेपालीहरूलाई यो नयाँ परिवेशमा घुलमिल हुन गाह्रो हुन्छ। भाषाको समस्या त झनै गहिरो हुन्छ । किनभने त्यसले न त काम गर्न सहज बनाउँछ न त सामाजिक सम्बन्ध बनाउँछ।
३.श्रमको शोषण र मानव अधिकार
प्रवासी नेपालीहरूको पीडामा मुख्यत: उनीहरूलाई हुने श्रमको शोषण र मानव अधिकारको हनन पनि पर्छ। धेरै प्रवासी नेपालीहरूले कम पारिश्रमिक, खराब काम गर्ने परिस्थितिहरू र असुरक्षित आवासको सामना गर्नुपर्छ। कतिपय अवस्थामा उनीहरू ठगिन्छन्, दस्तावेजीकरणको समस्याले गर्दा कानुनी सुरक्षा पाउन असमर्थ हुन्छन् । र कहिलेकाहीँ त उनीहरूको जीवन खतरामा पर्छ।
४.परिवारको विछोड र भावनात्मक पीडा
परदेशमा रहेका नेपालीहरूका लागि सबभन्दा ठूलो पीडा भनेको परिवारसँगको विछोड हो। आफ्ना सन्तान, आमा-बाबा, पत्नी र प्रियजनहरूलाई छोडेर बस्नुपर्दा उनीहरूको मनमस्तिष्कमा गहिरो भावनात्मक पीडा हुन्छ। बालबालिका आफ्नो पिताको अभावमा हुर्किन बाध्य हुन्छन् । वृद्ध आमाबाबा आफ्ना छोराछोरीको माया र हेरचाहबाट वञ्चित हुन्छन् । दाम्पत्य जीवनमा आउने खटपटले सम्बन्धमा दरार पैदा हुन्छ। यो विछोडको पीडा केवल शारीरिक मात्र नभएर मानसिक र भावनात्मक रूपमा पनि गहिरो हुन्छ।
५.आर्थिक समृद्धि कि समर्पण?
धेरै प्रवासी नेपालीहरू आफ्नो जीवनको महत्वपूर्ण वर्षहरू विदेशमा बिताउँछन् । कडा परिश्रम गरेर पैसा कमाउँछन् । आफ्ना परिवारलाई आर्थिक रूपले सुदृढ बनाउँछन्। तर यो आर्थिक समृद्धिको यात्रा उनीहरूको लागि एक प्रकारको समर्पण पनि हो। उनीहरूले आफ्नो जीवनको खुशी, आराम र पारिवारिक स्नेह गुमाउँछन्। उनीहरूको सम्पूर्ण जीवन एक प्रकारको परिश्रम र त्यागमा सिमित हुन्छ । जसले उनीहरूलाई आर्थिक रूपमा त सशक्त बनाउँछ, तर भावनात्मक र मानसिक रूपमा कमजोर बनाउँछ।
६. भविष्यको आशा र पुनर्मिलन
प्रवासी नेपालीहरूको जीवनमा सबैभन्दा ठूलो आशा भनेको आफ्नो जन्मभूमिमा पुनर्मिलनको क्षण हो। उनीहरू घर फर्केर आफ्ना प्रियजनहरूसँग बिताउन चाहन्छन्। उनीहरूको सपना भनेकै एक दिन आफ्नो देशमा फर्केर सम्मानजनक जीवन जिउनु हो। यो आशा नै उनीहरूको जीवनको प्रेरणाको स्रोत हो, जसले उनीहरूलाई कठिनाइ र चुनौतीहरूको सामना गर्न बल प्रदान गर्छ।
अन्त्यमा ,प्रवासी नेपालीहरूको पीडा केवल उनीहरूको व्यक्तिगत पीडा मात्र होइन । यो सम्पूर्ण समाज र राष्ट्रको पीडा हो। उनीहरूले आफ्नो जीवनलाई आर्थिक, सामाजिक र सांस्कृतिक रूपले सम्पन्न बनाउनको लागि गरेको संघर्षको सम्मान गर्नुपर्छ। साथै, उनीहरूको अधिकार र कल्याणका लागि सरकार, समाज र सम्बन्धित निकायहरूले उचित कदमहरू उठाउनै पर्दछ।
प्रवासी नेपालीहरूका लागि सहयोग, समर्थन र समर्पणको भावना विकास गर्नु हाम्रो दायित्व हो। उनीहरूको पीडालाई बुझ्न र सम्बोधन गर्न हामी सबैको सक्रिय सहभागिता आवश्यक छ । ताकि उनीहरूको बलिदान व्यर्थ नजाओस् । र, उनीहरूले जीवनमा खुशी, सम्मान र सुरक्षा प्राप्त गर्न सकून्।
अस्तु
